r. Dzisiejszy artykuł poświęcony będzie umowie o wykonanie remontu, w tym najważniejszym postanowieniom, które w takiej umowie powinny się znaleźć. W zależności od charakteru / zakresu prac remontowych umowa będzie mniej lub bardziej rozbudowana, przy czym niezależnie od tego, istnieje pewien podstawowy zbiór postanowień, o których powinien pamiętać inwestor przystępując do umowy. Wybór tych postanowień wynika z praktyki obrotu, w tym najczęściej pojawiających się sporów na tle wykonywania przez strony umowy o wykonanie remontu. I. Umowa o wykonanie remontu – podstawowe informacje Przystępując do realizacji robót budowlanych, należy na wstępie zakwalifikować planowanie do wykonania prace (ich zakres) do danego typu umowy kodeksowej. W zależności od ich charakteru możemy mieć do czynienia z umową o roboty budowlane (związana z budową obiektu), umową o wykonanie remontu (przedmiot umowy remontu – odsyłam tutaj) umową o dzieło (np. prace poprawkowe w obiekcie) lub umową mieszaną (łączącą elementy kilku typów umów). Na potrzeby niniejszego artykułu nasz zakres prac w umowie o wykonanie remontu będzie polegał na wykonaniu remontu elewacji zewnętrznej i prac towarzyszących przy termoizolacji budynku oraz wykonaniu nowej posadzki na wszystkich kondygnacjach budynku. Powyżej określony przedmiot umowy posłuży nam do omówienia najważniejszych zagadnień związanych z umową, w tym: formą umowy; określeniem przedmiotu umowy; obowiązkami stron umowy; terminem wykonania umowy; wynagrodzeniem; robotami dodatkowymi; podwykonawcami; odbiorami; odpowiedzialnością za wady; karami umownymi; odstąpieniem od umowy i jego skutkami. Na podstawie odesłania z art. 658 do umowy o wykonanie remontu zastosowanie znają odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego regulujące umowę o roboty budowlane. 1/ Forma umowy Zasadniczo zawarcie umowy o wykonanie remontu nie wymaga zachowania formy pisemnej – forma pisemna nie jest bowiem zastrzeżona pod rygorem nieważności, lecz jedynie dla celów dowodowych. Wyjątkami od tej zasady są jednak dwie sytuacje: gdy umowa zawarta jest w trybie ustawy prawo zamówień publicznych i gdy umowa zawarta jest z podwykonawcą (dla skutków powstania odpowiedzialności solidarnej – patrz pkt 7 poniżej). Niezależnie od powyższego, w celu jasnego zdefiniowania praw i obowiązków stron umowy i uniknięcia sporów w przyszłości, umowę o wykonanie remontu strony powinny zawrzeć w formie pisemnej. 2/ Przedmiot umowy Podstawowym elementem umowy o wykonanie remontu jest określenie jej przedmiotu. W naszym przykładzie przedmiotem będzie zobowiązanie wykonawcy do wykonania remontu elewacji zewnętrznej i prac towarzyszących przy termoizolacji budynku oraz wykonania nowej posadzki na wszystkich kondygnacjach budynku w zamian za wynagrodzenie określone w umowie. W przypadku szerokiego zakresu prac warto do umowy dołączyć harmonogram rzeczowo-finansowy określający szczegółowo prace do wykonania wraz z ich wartością. 3/ Obowiązki stron umowy W umowie o wykonanie remontu zdefiniowane powinny zostać obowiązku stron umowy, które będą odmienne dla inwestora i wykonawcy. Określenie katalogu najważniejszych obowiązków stron pozwoli następnie w przypadku powstania sporu na tle umowy. Po stronie wykonawcy, uregulowanie kwestii związanych z: standardem wykonania przedmiotu umowy; przestrzeganiem przepisów BHP i przejęciem terenu budowy i jego zabezpieczeniem; odpowiedzialnością wykonawcy za szkody powstałe w związku z wykonaniem umowy; zgłoszeniem stwierdzonych wad dokumentacji projektowej (jeżeli taka została dostarczona przez inwestora); wykonaniem przedmiotu umowy za mocą materiałów własnych / materiałów dostarczonych przez inwestora; poinformowaniem inwestora o konieczności wykonania robót dodatkowych; poinformowaniem inwestora o opóźnieniach w wykonywanych pracach / ich przyczynach i wpływie na termin końcowy; usuwaniem wad i usterek w okresie gwarancji i rękojmi; likwidacją placu i zaplecza budowy. Po stronie inwestora, uregulowanie kwestii związanych z: dostarczeniem dokumentacji projektowej (jeżeli wymagana); przekazaniem terenu budowy; dostępem do mediów; zapłatą wynagrodzenia; przystąpieniem do obioru robót; współpracą przy wykonywaniu umowy. 4/ Termin wykonania umowy Strony w umowie powinny w sposób jednoznaczny określić termin rozpoczęcia robót oraz termin końcowy wykonania umowy, najlepiej w formie daty dziennej. Strony powinny również uregulować prawa i obowiązki stron w przypadku opóźnień / zwłoki w wykonaniu prac w zależności od tego czy opóźnienia wyniknęły z winy wykonawcy, czy z przyczyn od niego niezależnych. Najczęstszą formą sankcji za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy przez wykonawcę jest kara umowna [patrz pkt 10 poniżej]. Można uregulować również kwestię wykonawstwa zastępczego na koszt i ryzyko wykonawcy. Za termin zakończenia umowy uznaje się datę podpisania przez strony protokołu końcowego odbioru robót. 5/ Wynagrodzenie Strony w umowie powinny określić wysokość wynagrodzenia oraz sposób jego obliczenia. Możliwe warianty to: wynagrodzenie ryczałtowe; wynagrodzenie kosztorysowe; wynagrodzenie poprzez wskazanie podstaw do jego ustalenia. W orzecznictwie słusznie wskazuje się, że: ,,Co do zasady strony umowy o remont mogą się umówić na wynagrodzenie ryczałtowe, kosztorysowe czy też ustalone w taki sposób, że wskażą konkretną kwotę z tytułu tzw. robocizny oraz odwołają się ogólnie do kosztów zakupu materiałów wynikających z projektu wykonawczego z doliczeniem kosztów ich transportu. Zasady ustalania wynagrodzenia mogą być także określone w sposób wynikający z art. 628 § 1 [poprzez wskazanie podstaw ustalenia – przyp.] [1]. a. Wynagrodzenie ryczałtowe Globalna stawka za wykonanie robót przewidzianych w umowie, co do zasady niezmienna. Podwyższenie ryczałtu możliwe tylko w przypadku aktualizacji art. 632 § 2 (znajdującym zastosowanie do umowy o roboty budowlane i umowy o wykonanie remontu), zgodnie z którym: ,,Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę’’ Za nadzwyczajną zmianę stosunków uznaje się taką zmianę, która niweczy kalkulację dokonywaną przez wykonawcę z uwzględnieniem zwykłego ryzyka kontraktowego [2]. Przy czym, w umowie strony mogą określić wynagrodzenie za wykonane roboty budowlane (podstawa i dodatkowe) w postaci wynagrodzenia ryczałtowego przy możliwej modyfikacji tego wynagrodzenia w zależności od konieczności wystąpienia robót dodatkowych lub zmniejszenia zakresu robót podstawowych [3]. Warto również zaznaczyć, że jeżeli za wykonane roboty strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe, dołączenie przez wykonawcę do umowy kosztorysu nie ma znaczenia, a taki dokument uznaje się jedynie za uzasadniający merytorycznie oferowaną przez wykonawcę kwotę wynagrodzenia ryczałtowego [4]. b. Wynagrodzenie kosztorysowe Wynagrodzenie kosztorysowe jest to wynagrodzenie określone na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (art. 629 co oznacza, że kosztorys powinien być sporządzony przed lub przy zawarciu umowy a nie po jej wykonaniu. Do podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego zastosowanie znajdzie art. 630 zgodnie z którym: ,,1. Jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych będących podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia. Jeżeli zestawienie planowanych prac sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych. 2. Przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego’’ Ustawodawca przewiduje zatem możliwość uwzględnienia w ostatecznym wynagrodzeniu wykonawcy kosztów wykonania prac dodatkowych, nie przewidzianych w zestawieniu prac planowanych, będących podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, przy czym możliwość taką uzależnia od tego która strona umowy sporządzała zestawienie prac oraz oceny czy sporządzający zestawienie prac przy zachowaniu należytej staranności mógł przewidzieć konieczność prac dodatkowych. c. Wynagrodzenie poprzez wskazanie podstaw do jego ustalenia Przy określaniu wynagrodzenia poprzez wskazanie podstaw do jego ustalenia, należy pamiętać, że podstawy te muszą mieć pewien obiektywny, stały, stabilny wręcz charakter, bowiem muszą gwarantować pewną trwałą podstawę do określenia w przyszłości wysokości wynagrodzenia [5]. 6/ Roboty dodatkowe Bardzo częstą przyczyną sporów powstałych na tle wykonywania umów o wykonanie remontu jest kwestia wynagrodzenia za roboty dodatkowe. W toku wykonywania umowy, strony najczęściej nie uwzględniają zmian w zakresie wykonywanych robót (robót dodatkowych) poprzez zawarcie aneksu do umowy, który obejmowałby zakres prac dodatkowych i wysokość dodatkowego wynagrodzenia przysługującego za ich wykonanie wykonawcy. Dlatego w umowie warto przewidzieć obowiązek zgłoszenia inwestorowi konieczności wykonania robót dodatkowych oraz uzależnić ich wykonanie przez wykonawcę od zgody inwestora (zarówno co do zakresu prac jak i wynagrodzenia za te prace). Postanowienia dotyczące zwiększonego zakresu robót i wynagrodzenia przysługującego za ich wykonanie najlepiej zawrzeć również w aneksie do umowy. 7/ Podwykonawcy W umowie o wykonanie remontu należy pamiętać o uregulowaniu zasad dotyczących podwykonawców. Przede wszystkim strony powinny uzgodnić, czy inwestor dopuszcza możliwość podzlecania prac podwykonawcom, jeżeli tak – to w jakim zakresie i w jakim trybie. Należy bowiem pamiętać, że w przypadku podzlecenia prac przez wykonawcę podwykonawcom po stronie inwestora może zaktualizować się obowiązek zapłaty wynagrodzenia również na rzecz podwykonawców (tzw. solidarna płatność). Zgodnie bowiem z art. 647(1) § 1 ,,Inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą (generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych, których szczegółowy przedmiot został zgłoszony inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do wykonywania tych robót, chyba że w ciągu trzydziestu dni od dnia doręczenia inwestorowi zgłoszenia inwestor złożył podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec wykonywania tych robót przez podwykonawcę.’’ Przepisu tego strony nie mogą wyłączyć na podstawie umowy. Tym samym w przypadku dopuszczenia możliwości podzlecania prac podwykonawcom, w interesie inwestora leży uregulowanie procedury zgłaszania umów podwykonawczych do akceptacji przez inwestora. Warto również pamiętać, że zgłoszenie podwykonawcy nie jest wymagane, jeżeli inwestor i wykonawca określili w umowie, zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, szczegółowy przedmiot robót budowlanych wykonywanych przez konkretnego podwykonawcę. W takim przypadku inwestor również odpowiada solidarnie z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy. 8/ Odbiór W umowie o wykonanie remontu strony powinny uregulować zasady odbiorów robót przez inwestora (informacja o gotowości do oddania robót, termin na przystąpienie do odbioru przez inwestora etc.). Przy mniejszym zakresie prac najczęściej wystarczający będzie odbiór końcowy, przy zakresie szerokim (na przykład remontu kilku budynków) strony powinny uregulować również zasady odbiorów częściowych. Odbiór końcowy powinien zostać stwierdzony przez strony protokołem. W protokole z tej czynności stanowiącym pokwitowanie spełnienia świadczenia i podstawę dokonania rozliczeń stron, niezbędne jest zawarcie ustaleń poczynionych co do jakości wykonanych robót, w tym ewentualny wykaz wszystkich ujawnionych wad wraz z ewentualnymi terminami ich usunięcia lub oświadczeniem inwestora o wyborze innego uprawnienia przysługującego mu z tytułu odpowiedzialności wykonawcy za wady ujawnione przy odbiorze [6]. Warto przy tym podkreślić, że jeżeli wykonawca zgłosił zakończenie robót budowlanych, inwestor obowiązany jest dokonać ich odbioru. Gdy inwestor z przyczyn leżących po jego stronie uchybia obowiązkowi odbioru robót, następują skutki zwłoki po jego stronie i takie zachowanie pozostaje bez wpływu na roszczenie wykonawcy, który uprawniony jest do żądania wynagrodzenia, a roszczenie jego staje się wymagalne z chwilą, w której po spełnieniu obowiązków przez wykonawcę, odbiór winien nastąpić [7]. Dodatkowo należy pamiętać, że jedynie wady istotne uzasadniają odmowę odbioru robót. Za wadę istotną uważa się wadę tego rodzaju, że uniemożliwia czynienie właściwego użytku z przedmiotu robót, wyłącza normalne ich wykorzystanie zgodnie z celem umowy albo odbiera im cechy właściwe lub wyraźnie zastrzeżone w umowie istotnie zmniejszając ich wartość [8]. 9/ Odpowiedzialność za wady W umowie o wykonanie remontu należy również pamiętać o uregulowaniu odpowiedzialności za wady. Do umowy o wykonanie remontu odpowiednie zastosowanie mają przepisy o rękojmi za wady dzieła (na podstawie odesłania z przepisów dot. umowy o roboty budowlane). Przepisy dotyczące umowy o dzieło odsyłają natomiast do przepisów o rękojmi przy sprzedaży. W przypadku braku uregulowania tego zagadnienia w umowie, zastosowanie znajdzie regulacja kodeksowa, w tym zasada, że: wykonawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a w przypadku wad nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania przedmiotu umowy; roszczenie o usunięcie wady przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady (jeżeli inwestorem jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem terminów powyższych); w okresie ad. 2 – inwestor może złożyć oświadczenie o obniżeniu wynagrodzenia z powodu wady lub o odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla zamawiającego wadę usunie (inwestor nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna); odpowiedzialność wykonawcy jest wyłączona, jeżeli wada powstała z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez zamawiającego. Okres odpowiedzialności z tytułu rękojmi może być wolą stron w umowie zmieniony (wydłużony / skrócony) w stosunku do terminów kodeksowych. Kontrowersyjne jest, czy do umowy o remont mają zastosowanie również przepisy o gwarancji przy sprzedaży. W praktyce jednak, bardzo często strony, obok instytucji rękojmi, przewidują w umowie dodatkowe uprawnienia inwestora z tytułu udzielonej przez wykonawcę gwarancji jakości. 10/ Kary umowne Celem zabezpieczenia roszczeń, inwestor może zastrzec w umowie kary umowne. Najczęściej stosowanymi w umowie o remont karami umownymi są kary z tytułu: opóźnień wykonawcy w rozpoczęciu lub realizacji robót; opóźnień w usuwaniu wad robót; zawieszenia wykonywania robót; naruszenia postanowień umowy dotyczących podwykonawców (np. podzlecenie prac bez zgody inwestora); naruszaniu przez wykonawcę zasad bezpieczeństwa na budowie. Kształtując w umowie postanowienia dotyczące kar umownych należy pamiętać o zastrzeżeniu, że inwestorowi przysługuje prawo dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych, jeżeli poniesiona szkoda przekroczy wartość zastrzeżonej kary umownej. 11/ Odstąpienie od umowy i skutki odstąpienia W umowie warto również uregulować przypadki, w jakich stronom przysługuje prawo odstąpienia od umowy (odstąpienie umowne). Katalog przyczyn odstąpienia, które strony mogą uregulować w umowie jest nieograniczony. W umowie o wykonanie remontu do najczęstszych przyczyn odstąpienia przez należą: opóźnienie wykonawcy w rozpoczęciu lub realizacji robót; wadliwe wykonywanie robót / opóźnienie w usuwaniu wad robót; podzlecanie prac podwykonawcom bez zgody inwestora, naruszanie przez wykonawców zasad na budowie. Kształtując postanowienia dotyczące odstąpienia od umowy należy pamiętać o uregulowaniu, w jakim terminie strona może skorzystać z prawa odstąpienia. Ze względu na specyficzny charakter przedmiotu umowy o wykonanie remontu należy również pamiętać o zastrzeżeniu, że inwestor może odstąpić od umowy w części (ze skutkiem od dnia odstąpienia). Brak uregulowania skutków odstąpienia będzie powodował, że zastosowanie znajdzie regulacja kodeksowa, zgodnie z którą w razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą. W orzecznictwie powszechnie się przyjmuje, że „Strony umowy o roboty budowlane, zastrzegając prawo odstąpienia od umowy, mogą ustalić jego skutki i obowiązki stron w razie wykonania tego prawa inaczej, niż przewiduje to art. 395 § 2 w szczególności mogą ustalić, że odstąpienie od umowy ma skutek ex nunc (na przyszłość / od dnia odstąpienia – przyp.)’’ [9]. II. Podsumowanie Przystępując do umowy o wykonanie remontu, inwestor powinien pamiętać o szeregu zagadnień, których uregulowanie w umowie pozwoli zabezpieczyć jego interesy, w przypadku ew. powstania sporu na tle wykonywania umowy. W przypadku braku uregulowania najważniejszych praw i obowiązków stron w umowie, zastosowanie znajdą regulacje kodeksowe, które nie zawsze będą dla inwestora korzystne (np. prawo odstąpienia od umowy tylko w przypadkach wymienionych w ustawie). Przeważająca część przepisów regulujących umowę o wykonanie remontu ma charakter dyspozytywny, tj. może zostać zmieniona wolą stron w umowie, co może wykorzystać inwestor, wydłużając, tytułem przykładu, okres obowiązywania rękojmi za wady robót. Facebook: Konstruktywnie [1] wyrok SA w Białymstoku z dnia 26 marca 2018 r., I AGa 5/18; [2] wyrok SN z dnia 5 grudnia 2013 r., V CSK 2/13; [3] wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2007 r., III CSK 366/06; [4] wyrok SA w Poznaniu z dnia 6 marca 2001 r., I ACa 1147/00; [5] wyrok SN z dnia 15 stycznia 1999 r., II CKN 134/98; [6] wyrok SN z dnia 5 marca 1997 r., II CKN 28/97; [7] wyrok SA w Katowicach z dnia 17 lutego 2000 r., I ACa 1027/99; [8] wyrok SA w Katowicach z dnia 30 marca 2006 r., I ACa 1900/05; [9] wyrok SN z dnia 23 stycznia 2008 r., V CSK 379/07. Fot. Olia Gozha on Unsplash
Opinia techniczna prac remontowych powinna zostać wykonana gdy: zlecone prace remontowo-budowlane nie zostały zakończone, a firma je wykonująca odmawia ich dokończenia; zlecone prace zostały wykonane bez należytej staranności, a wykonawca tych prac, choć pisemnie wezwany do ich poprawy nie podejmuje prac naprawczych; w przypadkur. Wiele zagadnień związanych z umową o wykonanie remontu wciąż budzi kontrowersje w orzecznictwie. Do takich zalicza się kwestia, czy umowa o wykonanie remontu stanowi podtyp umowy o roboty budowlane, czy stanowi umowę odrębną, co odróżnia umowę o wykonanie remontu od umowy o dzieło, czy problem, czym w istocie jest remont w rozumieniu przepisów i jakie prace do remontu należy zakwalifikować. Powyższe zagadnienia mają kluczowe znaczenie dla praw i obowiązków stron umowy, w szczególności determinują termin przedawnienia roszczeń wynikających z umowy, który został odmiennie określony dla umowy o dzieło i umowy o wykonanie remontu. Kwalifikacja danej umowy jako umowy o dzieło / umowy o wykonanie remontu będzie co do zasady zależała od przedmiotu umowy, tj. zakresu prac wykonywanych na jej podstawie. W dzisiejszym artykule przedmiot umowy o wykonanie remontu zostanie omówiony na przykładach wynikających z najnowszego orzecznictwa. 1/ Umowa o wykonanie remontu – podstawowe informacje Regulacja dotycząca umowy o wykonanie remontu ogranicza się do jednego przepisu kodeksu cywilnego, który odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów dotyczących umowy o roboty budowlane. Zgodnie z art. 658 ,,Przepisy niniejszego tytułu [tytuł XVI – Umowa o roboty budowlane – przyp.] stosuje się odpowiednio do umowy o wykonanie remontu budynku lub budowli’’ Można zatem stwierdzić, że ten dosyć lakoniczny przepis, nie ułatwia stosowania ww. regulacji w praktyce i być może uzasadnia szereg kontrowersji, które powstały na jego tle w orzecznictwie. Na wstępie, należałoby wyjaśnić pierwszą wątpliwość i odpowiedzieć na pytanie, czy przepis art. 658 wprowadza nowy typ umowy, czy stanowi, że umowa o wykonanie remontu stanowi podtyp umowy o roboty budowlane. W najnowszym orzecznictwie przyjmuje się, że umowę o wykonanie remontu budynku lub budowli trzeba uznać za umowę odrębną od umowy o roboty budowlane, aczkolwiek do niej zbliżoną [1]. To z kolei powoduje, że uznaje się, że skoro ani przepisy normujące umowę o wykonanie remontu, ani przepisy normujące umowę o roboty budowlane nie zawierają przepisu szczególnego, który samodzielnie określałby termin przedawnienia roszczeń, należy do niej stosować ogólną regulację przewidzianą art. 118 [2]. 2/ Definicja remontu Określając przedmiot umowy o wykonanie remontu należałoby w pierwszej kolejności zdefiniować, jakie prace uznaje się za ,,remont’’ w rozumieniu art. 658 I tak w orzecznictwie przyjmuje się, że: ,,Przez remont budynku lub budowli, o jakim mowa w art. 658 należy rozumieć nie tylko remont w znaczeniu art. 3 pkt 8 pr. bud., czyli wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, także przy zastosowaniu wyrobów budowlanych innych niż użytych w stanie pierwotnym, ale również przebudowę, rozbudowę i nadbudowę budynku lub budowli’’ [3]; ,,Przez remont należy rozumieć wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym. Pojęcie remontu należy rozumieć szerzej niż to wskazano w art. 3 pkt 8 pr. bud., a więc nie tylko jako odtworzenie stanu pierwotnego budynku, lecz również przebudowę i modernizację’’ [4]; ,,Nie stanowi odtworzenia stanu pierwotnego w rozumieniu art. 3 pkt 8 pr. bud., a więc remontu, wybudowanie zamiast dotychczasowego budynku gospodarczego, budynku o takiej samej kubaturze, lecz o zmienionym zasadniczo usytuowaniu na działce” [5]; ,,Określenie „renowacja” nie występuje w definicji prawa budowlanego, jednak zważywszy pochodzenie tego wyrazu (z łac. renovatio – odnawiać), oznacza ono odnawianie, odtwarzanie, naprawę, a więc w istocie remont’’ [6]; ,,Wykonywanie remontu polega na oddziaływaniu na istniejący, ukończony już dawniej budynek (obiekt budowlany) lub dużą część takiego budynku (cały lokal mieszkalny, większe pomieszczenia użytkowe, przemysłowe, handlowe)’’ [7]. Powyższe tezy z orzecznictwa odwołują się do definicji remontu z art. 3 pkt 8 pr. bud. (w tym wyłączenia z pojęcia remontu bieżącej konserwacji), przy jednoczesnym rozszerzaniu tej definicji o inne prace, w tym przebudowę, rozbudowę i nadbudowę budynku. 3/ Przebudowa, rozbudowa i nadbudowa budynku a pojęcie remontu Rozszerzenie zakresu pojęcia remontu z art. 658 o prace polegające na przebudowie, rozbudowie i nadbudowie budynku następowało stopniowo, przełomowym w tym zakresie okazał się wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 grudnia 2009 r. [8]. W wyroku tym, Trybunał stwierdził, że: ,,Na podstawie art. 658 regulacje dotyczące umowy o roboty budowlane znajdują zastosowanie zarówno do remontu budowli czy budynku, jak też jego przebudowy, rozbudowy czy nadbudowy. Art. 647 w zw. z art. 658 znajdzie zastosowanie do robót “o mniejszym zakresie” (remontu), a także znajdzie on też samoistne zastosowanie do przebudowy, rozbudowy i nadbudowy, ponieważ mieszczą się one w pojęciach “budowa” i “roboty budowlane”, których znaczenie ustalone jest przez art. 3 pkt 6 i 7 pr. bud.’’ Ten pogląd został zaakceptowany w orzecznictwie sądów powszechnych [9], a także orzeczeniach Krajowej Izby Odwoławczej. W zakresie pojęcia ,,przebudowa’’, sądy powszechne odwołują się do definicji zawartej w prawie budowlanym, zgodnie z którą jest to wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycznych parametrów w zakresie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego. w wyroku KIO z dnia 15 czerwca 2011 r. [10], przyjęto, że w ramach przedsięwzięcia remontowego może mieścić się przebudowa. W analizowanej sprawie taka przebudowa wystąpiła w ramach wykonania zadania inwestycyjnego i miała miejsce zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego poprzez dokonanie termomodernizacji pawilonu (wykonanie ocieplenia), budowa kotłowni opalanej biomasą (poprzednio istniała kotłownia węglowa). Pojęcia ,,rozbudowy’’ i ,,nadbudowy’’ nie mają swojej definicji ustawowej, co do zasady wskazuje się, że są to takie roboty budowlane, których wynik zmienia bryłę obiektu budowlanego, w sytuacji gdy nastąpi nawet nieznaczna zmiana tej bryły będziemy mieć do czynienia z “rozbudową” lub “nadbudową” obiektu’’ [11]. Prace polegające na rozbudowie i nadbudowie odróżnia się od pojęcia przebudowy, w ten sposób, że gdy dochodzi do zmiany charakterystycznych parametrów budynku, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji, w takim przypadku mamy do czynienia z rozbudową / nadbudową. 4/ Roboty dotyczące części budynku a pojęcie remontu Literalnie interpretując art. 658 należałoby przyjąć, że remont może dotyczyć tylko budynku albo budowli, czyli prac dotyczących obiektów budowlanych w całości. Taka też była wiążąca wykładnia tego przepisu zapoczątkowana przez wyrok SN z dnia 22 września 1972 r. [12], w którym SN stwierdził, że: ,,Przepisy dotyczące umów o roboty budowlane stosują się – poza inwestycjami budowlanymi – tylko do remontu budynku lub budowli (art. 658 a nie odrębnych pomieszczeń w budynkach. Stanowiąc rodzaj umowy o dzieło, umowa o roboty budowlane stosuje się tylko do tego, co bezpośrednio reguluje, wyłączając w tym zakresie wykładnię rozszerzającą.’’ Tak też, np. SA w Lublinie w wyroku z dnia 25 lipca 2013 r.: ,,Przepisów dotyczących umów o roboty budowlane nie stosuje się do remontu odrębnych pomieszczeń w budynkach, które stanowią rodzaj umowy o dzieło. Dla rozróżnienia obu umów należy stosować kryterium wielkości remontowanej części i zakresu robót, przyjmując, że jedynie remont mniejszych lokali lub pomieszczeń stanowi przedmiot umowy o dzieło’’ [13]. Wyżej wymienione poglądy należy uznać za nieprawidłowe, co potwierdza najnowsze orzecznictwo, zgodnie z którym do umów o wykonanie remontu, niezależnie od tego, czy będą dotyczyć całego obiektu budowlanego, czy niektórych jego części stosuje się przepisy dotyczące umowy o roboty budowlane, na podstawie odesłania z art. 658 Powyższy pogląd, zapoczątkowany przez wyrok SN z dnia 17 lipca 2008 r. [14], jest obecnie przyjmowany w orzecznictwie sądów powszechnych. Przyjmuje się, że dla prawidłowego zakwalifikowania danej umowy nie ma zasadniczego znaczenia wielkość objętego nią przedsięwzięcia, lecz odpowiedź na pytanie czy dotyczyło ono remontu obiektu budowlanego w rozumieniu art. 658 Jeżeli przedmiotem umowy jest remont budynku, czy budowli, bądź jego części, to zachowuje ona postać umowy o wykonanie remontu [15]. 5/ Przykłady robót stanowiących ,,remont’’ na podstawie orzecznictwa Do robót stanowiących remont w rozumieniu art. 658 zakwalifikowano w orzecznictwie modernizację i przebudowę hali warsztatowej budynku laboratoryjno-warsztatowego z adaptacją części kubatury na laboratoria [16]; ocieplenie ściany zewnętrznej wzdłużnej; remont balkonów i loggii w zakresie remontu płyt balkonowych, wymianą balustrad i ścianek podziałów balkonów, remontem z ewentualną częściową wymianą płyt osłonowych loggii; odtworzenie schodów zejściowych z budynku [17]; termomodernizacja pawilonu (wykonanie ocieplenia), budowa kotłowni opalanej biomasą (poprzednio istniała kotłownia węglowa) [18]; remont dachu [19]. 6/ Podsumowanie umowa o wykonanie remontu stanowi umowę odrębną od umowy o roboty budowlane, aczkolwiek do niej zbliżoną, do której odpowiednie zastosowanie mają przepisy regulujące umowę o roboty budowlane; przez remont budynku lub budowli, o jakim mowa w art. 658 należy rozumieć nie tylko remont w znaczeniu art. 3 pkt 8 pr. bud., czyli wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, także przy zastosowaniu wyrobów budowlanych innych niż użytych w stanie pierwotnym, ale również przebudowę, rozbudowę i nadbudowę budynku lub budowli’; przebudowa to wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; zmiana charakterystycznych parametrów obiektu stanowi jego ,,rozbudowę’’ lub ,,nadbudowę’; do umów o wykonanie remontu, niezależnie od tego, czy będą dotyczyć całego obiektu budowlanego, czy niektórych jego części stosuje się przepisy dotyczące umowy o roboty budowlane, na podstawie odesłania z art. 658 Facebook: Konstruktywnie [1] wyrok SN z dnia 17 listopada 2016 r., IV CSK 57/16, wyrok SA w Białymstoku z dnia 26 marca 2018 r., I AGa 5/18; [2] wyrok SN z dnia 17 listopada 2016 r., IV CSK 57/16, wyrok SA w Białymstoku z dnia 26 marca 2018 r., I AGa 5/18; [3] wyr. SA w Białymstoku z dnia 4 września 2014 r., I ACa 269/14; [4] wyrok SA Lublin z dnia 25 lipca 2013, I ACa 226/13; [5] wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 27 października 2004 r., SA/Rz 2137/02; [6] wyrok KIO z dnia 15 czerwca 2011 r., KIO 1162/11; [7] wyrok SA w Katowicach z dnia 30 grudnia 2013 r., V ACa 584/13; [8] wyrok TK z dnia 15 grudnia 2009 r., P 105/08; [9] np. wyr. SA w Lublinie z dnia 25 lipca 2013 r., I ACa 226/13; wyrok SA w Katowicach z dnia 30 grudnia 2013 r., V ACa 584/13; [10] wyrok KIO z dnia 15 czerwca 2011 r., KIO 1162/11; [11] wyrok WSA w Łodzi z dnia 13 marca 2020 r., II SA/Łd 785/19; [12] wyrok SN z dnia 22 września 1972 r., I CR 338/72; [13] wyrok SA w Lublinie z dnia 25 lipca 2013 r., I ACa 226/13; [14] wyrok SN z dnia 17 lipca 2008 r., II CSK 112/08; [15] wyr. SA w Warszawie: z dnia 21 października 2003 r., VI ACa 214/03, i z dnia 7 września 2012 r., VI ACa 276/12; wyr. SA w Szczecinie z dnia 6 marca 2014 r., I ACa 816/13 [16] wyrok SO w Warszawie z dnia 3 stycznia 2019 r., XXV C 1598/16; [17] wyrok SO w Warszawie z dnia 21 października 2019 r., XXV C 265/17; [18] wyrok KIO z dnia 15 czerwca 2011 r., KIO 1162/11; [19] wyrok SA w Katowicach z dnia 30 grudnia 2013 r., V ACa 584/13. Fot. Unsplash
1) Polski Związek Działkowców, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. poz. 1419, z 2006 r. poz. 1600, z 2008 r. poz. 1237 i 1475 oraz z 2012 r. poz. 837), staje się stowarzyszeniem ogrodowym w rozumieniu niniejszej ustawy i zachowuje osobowość prawną;Zaleca się, aby nawet w przypadku drobnego remontu zawierać umowę na piśmie i zadbać, aby znalazły się w niej tzw. istotne postanowienia umowy Umowa o wykonanie usług remontowych wzór - jak ją skonstruować, żeby była poprawna i zgodna z przepisami, ale też korzystna dla zamawiającego. Umowa z wykonawcą remontu może być kluczowym dowodem w razie ewentualnego sporu. Ten rodzaj umowy nie został odrębnie uregulowany w przepisach, ale - stosownie do art. 658 Kodeksu cywilnego - stosuje się do niej przepisy dotyczące umowy o roboty budowlane (czyli art. 647-658 Charakter umowy o wykonanie usług remontowych Postanowienia umowy z wykonawcą remontu należy więc konstruować na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, Ustawy - Prawo budowlane oraz wymogów technicznych określonych w Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Remont jest jednak pojęciem węższym niż roboty budowlane i obejmuje określone prace w już istniejącym budynku. Zgodnie z art. 3 pkt 8 Prawo budowlanego przez remont należy rozumieć wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym. Za usługi remontowe uznaje się także przebudowę oraz modernizację. W wypadku remontu projekt jest niezbędny tylko wtedy, gdy planowane roboty obejmują np. rozbudowę wymagającą uzyskania pozwolenia na budowę. Jego sporządzenie może też być uzasadnione zakresem prac (np. rozbudowa instalacji wodnej, elektrycznej itp.). Jeśli jednak planujemy drobniejsze prace (jak odmalowanie ścian w całym budynku, położenie nowych podłóg, lub zmianę elewacji), nie trzeba będzie sporządzać projektu. Możemy więc przyjąć, że w umowie o usługi remontowo-budowlane: wykonawca zobowiązuje się do wykonania w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, przebudowie bądź modernizacji, zgodnie z ewentualnym projektem i zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu ich wykonywania (np. przygotowanie remontowanego pomieszczenia do komfortowego wykonywania prac przez wykonawcę, czyli opróżnienia go z mebli, obrazów, karniszy, dywanów itp.), dostarczenia ewentualnego projektu oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Forma umowy o wykonanie usług remontowych Z art. 648 § 1 wynika, że co do zasady każda umowa o roboty budowlane powinna być zawarta na piśmie, a dokumentacja budowlana powinna stanowić jej część składową. Brak formy pisemnej nie powoduje jednak nieważności takiej umowy. Ponadto - jak już wspomniano – w wypadku prac remontowych o mniejszym zakresie nie trzeba sporządzać ich projektu. A zatem umowę o drobne prace remontowe możemy też zawrzeć w formie ustnej. Trzeba jednak pamiętać, że w razie jakiegokolwiek sporu z wykonawcą możemy mieć duży problem z udowodnieniem przed sądem szczegółów umowy ustnej, a co za tym idzie z dochodzeniem ewentualnych roszczeń wobec wykonawcy. Strony umowy o wykonanie remontu Pierwszym takim istotnym postanowieniem jest określenie stron umowy. Są nimi inwestor (zamawiający) oraz wykonawca. Mogą to być zarówno osoby fizyczne, prawne, jak i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Inwestor zamawia wykonanie określonych prac w budynku i finansuje inwestycję. Nie ma jednak przeszkód, aby zadania te zlecił (w osobnej umowie) tzw. inwestorowi zastępczemu (wyspecjalizowanemu podmiotowi). Wówczas jego obowiązkiem będzie przygotowanie, organizacja, zarządzanie i rozliczenie całego procesu. Inwestor bezpośredni nie będzie musiał się wtedy w ogóle angażować w relacje z wykonawcą. Wykonawcą jest strona, której zlecamy realizację inwestycji. Jeżeli wykonawca samodzielnie i bezpośrednio zajmuje się wykonaniem robót, to jest to tzw. generalny wykonawca. Jeśli zaś korzysta z pomocy innych wyspecjalizowanych podmiotów, to mówimy o wykonawcy głównym oraz podwykonawcach. Często się zdarza, że główny wykonawca ogranicza się do samego organizowania procesu budowlanego, nie wykonując żadnych robót. Zgodnie z art. 6471 do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. A zatem to my decydujemy, czy wykonawca może zatrudnić podwykonawców. Należy pamiętać, że umowa z podwykonawcami musi być zawarta w formie pisemnej, pod rygorem nieważności. Jako inwestor ponosimy wraz z generalnym wykonawcą solidarną odpowiedzialność za umowy zawierane ze wszystkimi podwykonawcami. Przedmiot umowy o wykonanie remontu Ważne jest precyzyjne określenie przedmiotu umowy, czyli zakresu zlecanych prac remontowych. Powinno być jak najbardziej szczegółowe, np.: „zerwanie płytek terakoty o powierzchni 10 m2 i glazury o powierzchni 28 m2 w łazience, wyrównanie podłoża, wymiana wanny narożnej na nową, wymiana umywalki, ułożenie nowych płytek terakoty i glazury na powierzchni takiej samej; usunięcie starych farb oraz malowanie ścian i sufitów w dwóch pokojach – powierzchnia ścian 120 m2, powierzchnia sufitów 40 m2”. Przydatne będą tu wszelkiego rodzaju projekty, plany, specyfikacje techniczne, oczywiście jeśli takowe w ogóle istnieją. Dokumenty takie pomagają uszczegółowić opis przedmiotu umowy. Powinny one określać cel oraz wymagania, jakie stawia się danej usłudze, harmonogram poszczególnych prac, zakres i sposób wykonania zadania inwestycyjnego, kosztorys. Zakup, dostarczenie i rozliczenie materiałów W umowie o wykonanie usług remontowych warto ustalić, która ze stron kupi materiały i dostarczy je do remontowanego lokalu. Jeśli zdecydujemy wspólnie, że będzie to zadanie wykonawcy, w umowie można zawrzeć taki zapis: „Wykonawca zobowiązuje się do kupowania i dostarczenia do remontowanego lokalu/domu wszystkich materiałów (ewentualnie szczegółowo wymienionych) niezbędnych do wykonania uzgodnionych prac ”. Powinniśmy być szczególnie ostrożni w tej kwestii, ponieważ w praktyce przy rozliczaniu materiałów zdarzają się przypadki naciągania klientów przez nieuczciwych wykonawców na dodatkowe koszty. Dlatego kwestię kupowania materiałów, kontroli ich zużycia oraz rozliczeń powinniśmy precyzyjnie określić w umowie z wykonawcą. Aby uniknąć problemów warto zawrzeć w umowie o wykonanie usług remontowych zapis, że rozliczenie kosztów zakupu materiałów następuje wyłącznie na podstawie dowodów zakupu, czyli faktur. Wykonawca powinien wykazać, że potrzebne materiały kupił w ilości potrzebnej do wykonania pracy i dostarczył je do naszego domu. Powinniśmy też unikać wypłacania wykonawcy zaliczek na poczet zakupu materiałów. Znacznie korzystniejsza jest dla nas sytuacja, kiedy wykonawca kupuje materiały za swoje pieniądze, a my mamy obowiązek zwrotu wydatków w krótkim terminie po przywiezieniu ich do naszego domu. Niestety nie unikniemy obowiązku sprawdzania na bieżąco, jakie materiały i w jakiej ilości zostały rzeczywiście zużyte. Jeśli jednak brakuje nam czasu lub odpowiedniej wiedzy, możemy rozważyć zatrudnienie do tych czynności fachowca (inwestora zastępczego), który będzie je wykonywał w naszym imieniu. Wprawdzie wiąże się to z koniecznością zapłaty dodatkowego wynagrodzenia takiej osobie, jednak korzyści płynące z takiego rozwiązania powinny nam to zrekompensować. Forma wynagrodzenia za wykonanie remontu Uzgodnienia dotyczące rozliczeń z wykonawcą remontu powinny regulować sposób ustalenia wynagrodzenia oraz terminy zapłaty. Wynagrodzenie może być ustalone jako: kosztorysowe - określa się je na podstawie planowanych prac i przewidywanych kosztów. Takie wynagrodzenie może być podwyższone na skutek zmiany zakresu prac lub zmiany kosztów ich wykonania. Kosztorys powinien opisywać każdą pracę, jej zakres oraz wynagrodzenie za jednostkę pomiaru oraz za całość (na przykład usuwanie starej farby – 2 zł/1m2 x 160 m2 = 320 zł + VAT, dwukrotne malowanie ścian i sufitów – 4,50 zł x 1m2 x 160 m2 = 720 zł + VAT); ryczałtowe - określa się je jako sumę pieniędzy za wykonanie umówionego dzieła. Jeśli zdecydujemy się na wynagrodzenie ryczałtowe, to wykonawca przyjmujący zamówienie nie będzie mógł żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Oczywiście strony mogą umówić się w umowie o wykonanie usług remontowych inaczej, np. przewidzieć możliwość modyfikacji takiego wynagrodzenia w określonych sytuacjach. Jednak wynagrodzenie ryczałtowe jest dla inwestora bezpieczniejsze niż kosztorysowe. Można ustalić, że wynagrodzenie zostanie zapłacone jednorazowo po zakończeniu całości prac albo częściami po wykonaniu poszczególnych etapów. W wypadku rozliczeń częściowych powinniśmy zatrzymać umówioną część wynagrodzenia za dany etap (np. 10%) do czasu zakończenia całości prac. Zapłata wynagrodzenia powinna być uzależniona od odbioru danego etapu lub całości robót przez zamawiającego bez zastrzeżeń. Więcej: Rozliczenie robót budowlanych: ryczałt czy kosztorys? Z art. 6494 wynika, że nie możemy odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania robót budowlanych, jeżeli wykonawca był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z naszej przyczyn. Jednakże w takim wypadku możemy odliczyć to, co wykonawca oszczędził z powodu niewykonania robót budowlanych. Co z wynagrodzeniem w razie odstąpienia od umowy Jeśli zdecydujemy się odstąpić od umowy o wykonanie usług remontowych z powodu zwłoki wykonawcy, powinniśmy ocenić, jaką część prac już wykonał, czy jakość wykonania jest odpowiednia i czy tak zrealizowaną część prac może wykorzystać nowo zatrudniony przez nas wykonawca. Jeżeli nie mamy zastrzeżeń do jakości ukończonej części prac remontowych, wówczas możemy zapłacić umówione wynagrodzenie za ten etap prac, ewentualnie potrącając część wynagrodzenia z tytułu kary umownej za niewykonanie całości prac w terminie. Możemy również zachować część wynagrodzenia na poczet odszkodowania, gdy szkoda przewyższa zastrzeżoną karę umowną. Mamy jednak pełne prawo powstrzymać się z zapłatą jakiejkolwiek części wynagrodzenia, jeżeli wykonane prace nie mają dla nas rzeczywistej wartości, np. dlatego, że są wadliwie wykonane, albo gdy zatrudnienie innego wykonawcy spowoduje konieczność zapłaty wyższej ceny. W razie jakichkolwiek wątpliwości możemy negocjować z wykonawcą bądź postarać się o ekspertyzę rzeczoznawcy, który rozstrzygnie wątpliwości. Jeśli okaże się, że porozumienie z wykonawcą jest niemożliwe, warto zasięgnąć opinii doświadczonego prawnika w celu oceny szans powodzenia na wypadek, gdyby wykonawca zdecydował się na dochodzenie zapłaty wynagrodzenia na drodze sądowej. Rozwiązanie, wypowiedzenie lub odstąpienie od umowy o wykonanie usług remontowych Można zawrzeć w umowie o wykonanie usług remontowych postanowienie, że obie strony mogą rozwiązać umowę na mocy obustronnego porozumienia. W takim wypadku trzeba ustalić z wykonawcą sposób wzajemnych rozliczeń. Ponadto strony mogą postanowić, że każda z nich będzie miała prawo do wypowiedzenia umowy z zachowaniem odpowiednich terminów. Stosownie do przepisów Kodeksu cywilnego mamy prawo odstąpić od umowy w następujących sytuacjach: wykonawca opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem robót budowlanych tak bardzo, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w umówionym terminie (art. 635 W takim wypadku nie musimy nawet wyznaczać wykonawcy dodatkowego terminu; wykonawca po wezwaniu do zmiany sposobu wykonania robót nadal realizuje je w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową (art. 636 § 1 dopóki dzieło nie zostało ukończone, możemy w każdej chwili - nawet bez podania jakichkolwiek powodów - odstąpić od umowy, płacąc wykonawcy umówione wynagrodzenie. Możemy jednak odliczyć to, co wykonawca oszczędził z powodu niewykonania dzieła (art. 644 To ważne, aby wszystkie istotne i korzystne dla nas uzgodnienia zawrzeć w umowie z wykonawcą. Jeśli pominiemy coś w umowie, to w tym pominiętym zakresie zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy o dzieło. Terminy w umowie wykonanie remontu Powinniśmy określić wszelkie istotne terminy związane z realizacją usługi remontowej: termin przekazania terenu/obiektu; termin rozpoczęcia robót przez wykonawcę; termin zakończenia robót przez wykonawcę; termin odbioru końcowego robót; termin usunięcia wad wykrytych przy odbiorze, jeśli takie będą; termin płatności wynagrodzenia. Kary umowne w umowie o wykonanie usług remontowych Zastrzegane w umowie tzw. kary umowne stanowią swego rodzaju odszkodowanie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań umownych. Istota kary umownej polega na obowiązku zapłaty określonej sumy pieniężnej w wypadku wskazanym w umowie, np. niewykonania prac w ustalonym terminie. W praktyce zazwyczaj ustala się karę w określonej kwocie pieniężnej albo w umówionym procencie wynagrodzenia (np. 1%) za każdy dzień zwłoki. W ramach umowy o wykonanie usług remontowych warto ustalić w szczególności kary umowne za niedotrzymanie terminów wykonania poszczególnych etapów prac oraz za nieusunięcie wad stwierdzonych przy odbiorze w uzgodnionych terminach. Warto także dodać w umowie, że w wypadku gdy kara umowna nie pokryje poniesionej przez nas szkody, będziemy mieli prawo do odszkodowania uzupełniającego. SPRAWDŹ: wzory i formularze do pobrania Pozwolenie na budowę - wzór wniosku Zgłoszenie budowy - wzór wniosku Zgłoszenie robót budowlanych Zgłoszenie rozbudowy budynku Zgłoszenie nadbudowy – adaptacja poddasza Zawiadomienie o rozpoczęciu robót budowlanych Wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy Wzór zawiadomienia o zakończeniu robót budowlanych Pozwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego Zmiana pozwolenia na budowę domu. Wniosek i procedura Pozwolenie na rozbiórkę Zgłoszenie nabycia nieruchomości druk IN-1 Przeniesienie zgłoszenia budowy lub innych robót budowlanych Przeniesienie pozwolenia na budowę Wzór umowy o wykonanie usług remontowych UMOWA O DZIEŁO Zawarta w dniu .......... r. w .................. pomiędzy ............................... zamieszkałym w ....................... przy ul. ........................ zwanym w dalszej treści umowy Zamawiającym, a .......................................... z siedzibą w .................... ul. ....................... zwanym dalej Wykonawcą, reprezentowanym przez ............................................... została zawarta umowa o następującej treści: § 1 Zamawiający zleca a Wykonawca zobowiązuje się wykonać dzieło polegające na położeniu terakoty podłogowej w korytarzu o wymiarach 5m x 1,4 m, w tym: przygotowaniu podłoża pod terakotę. § 2 1. Wykonawcy zostaną wydane następujące materiały niezbędne do wykonania dzieła: 100 płytek podłogowych firmy XXX model nr 123 o bokach 33 x 33 cm, plastikowe krzyżyki i kliny dystansowe, ręczny przyrząd do cięcia płytek, paca ze stali nierdzewnej oraz paca z grzebieniem do nakładania kleju (szpachla ząbkowana), wiadro, mieszadło i wiertarka do rozrabiania kleju, okulary ochronne, szpachelka do fug. 2. Wymienione materiały zostaną wydane do dnia ................ r. 3. Wykonawca po zakończeniu dzieła zobowiązany jest rozliczyć się z otrzymanych materiałów oraz zwrócić te, których nie zużył do wykończenia dzieła, najpóźniej w dniu przyjęcia dzieła przez Zamawiającego. § 3 1. Rozpoczęcie wykonania dzieła nastąpi dnia .................... r., natomiast ukończenie dzieła nastąpi dnia ............... r. 2. Odbiór nastąpi na podstawie protokołu przekazania spisanego w obecności przedstawicieli Zamawiającego i Wykonawcy. § 4 Wykonawca ma prawo powierzyć wykonanie dzieła innej osobie. W takim przypadku jest on odpowiedzialny za jej działania jak za własne. § 5 1. Wykonawcy przysługuje wynagrodzenie za dzieło w wysokości ............. zł, słownie .................................. złotych. 2. W dniu podpisania umowy Zamawiający wpłaca Wykonawcy zadatek w wysokości ........... zł, słownie ...................... złotych, a Wykonawca kwituje odbiór wymienionej kwoty. 3. Pozostała część wynagrodzenia zostanie wypłacona w dniu odbioru dzieła i rozliczenia się z powierzonych materiałów. 4. W przypadku stwierdzenia w dniu odbioru dzieła widocznych usterek, Zamawiającemu przysługuje prawo do wstrzymania się z zapłatą 90 % kwoty wymienionej w § 5 pkt. 1 do dnia usunięcia wad przez Wykonawcę. § 6 1. Wykonawca udziela gwarancji na wykonane dzieło na okres dwóch lat. 2. W okresie gwarancji Wykonawca zobowiązuje się do usunięcia wad na koszt własny w terminie 14 dni od dnia powiadomienia o ich ujawnieniu. § 7 1. W razie zwłoki w wykonaniu dzieła Zamawiającemu przysługuje kara umowna w wysokości 5 % wartości dzieła za każdy dzień zwłoki. 2. W razie wystąpienia zwłoki w wykonaniu dzieła, Zamawiający może: a) wyznaczyć Wykonawcy dodatkowy termin wykonania dzieła z zachowaniem prawa do kary umownej, b) odstąpić od umowy, gdy zwłoka przekroczy okres jednego miesiąca oraz żądać kary umownej. § 8 Zamawiającemu przysługuje prawo do dochodzenia odszkodowania przewyższającego karę umowną na zasadach ogólnych. § 9 Zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. § 10 W sprawach nie unormowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego. § 11 Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron. Zamawiający Wykonawca Warto zabezpieczać się umową zlecając wykonanie takich usług remontowo-budowlanych. Umowa na remont i wykończenie mieszkania czy budowę domu – dlaczego jest niezbędna i jakie elementy należy w niej uwzględnić?
umowa o wykonanie usług remontowych
